Być może skład pumpernikla jest bardzo prosty, ale mieści w sobie wiele cennych dla zdrowia i urody substancji odżywczych. Jednocześnie nie znajdziemy w nim zbyt wiele tłuszczu. Takie połączenia zdecydowanie należą do naszych ulubionych.

Jego zdrowotną wizytówkę stanowią witaminy z grupy B. Tiamina (witamina B1) pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego oraz serca.

Pumpernikiel to, jak widać, jedzenie smaczne i zdrowe. Pumpernikiel to dobre źródło magnezu, pomagającego w utrzymaniu równowagi elektrolitowej oraz żelaza potrzebnego do właściwej pracy układu odpornościowego. W chlebie obecny jest też fosfor, który troszczy się o stan błon komórkowych. To wszystko w każdej kromce!

Według historycznych źródeł pumpernikiel był ważnym produktem przede wszystkim dla mieszkańców oblężonych w czasie licznych wojen i konfliktów miast. Choć średniowieczne Niemcy nie brzmią zbyt egzotycznie, pumpernikiel świetnie nadaje się do zrobienia kanapki hawajskiej z ananasem w roli głównej. Już na sam widok cieknie ślinka. Jeszcze bardziej szykownie prezentują się kanapki z pumpernikla z dodatkiem fig i migdałów. Wykorzystanie owoców i pieczywa w jednym daniu z powodzeniem urozmaici codzienne, nieco już spowszedniałe posiłki. Łatwo dostępne składniki kanapek z pastą z wędzonej makreli z papryką i kukurydzą udowodnią, że nawet proste produkty mogą dać niezwykły efekt na talerzu.

Skoro mowa o niebanalnych przepisach, nie sposób pominąć zielonej zupy minestrone z wędzoną cielęciną, która uświetni nawet najbardziej uroczyste okazje. Na pierwszy rzut oka nie widać pumpernikla? Jest kluczowym składnikiem ciemnej, apetycznej kruszonki. Na mniej oficjalne przyjęcia dekoracyjne mini kanapki z pastą jajeczną będą pasować jak ulał. Tartinki z awokado i wędzonym łososiem smakują wyśmienicie niezależnie od okoliczności.

- Pierwszy pumpernikiel powstał na terenie Niemiec, a dokładniej w Westfalii, najprawdopodobniej w XVI wieku.
- Niektórzy badacze twierdzą, że historia pumpernikla zaczęła się jeszcze wcześniej, bo w okolicach 1450 roku i związana jest z miastem Osnabruck. Oficjalnie jednak przyjmuje się, że najstarsza, działająca zresztą do dziś, wytwórnia pieczywa została założona w miejscowości Soest w 1570 roku.
- Istnieje wiele teorii dotyczących pochodzenia nazwy pieczywa. Najbardziej wiarygodna wersja wskazuje na XVII-wieczne określenie pieczywa jako trudnego do strawienia chleba, zakalca.
- Godna uwagi jest historia sięgająca czasów napoleońskich. Według niej francuscy żołnierze stacjonujący w Westfalii zostali poczęstowani pumperniklem przez tamtejszych mieszkańców. Francuzi przyzwyczajeni do łagodnych, pszennych wyrobów, uznali, iż ciemny, lokalny specjał jest bon pour Nickel, dając jasno do zrozumienia, że chleb jest dobry dla konia (noszącego w tej opowieści imię Nickel). Zdanie to w niemieckiej wymowie miało przekształcić się w znany dziś pumpernikiel.
- W tradycyjnej recepturze pumperniklu znajdowała się wyłącznie mąka żytnia, zakwas żytni, woda, sól oraz łamane ziarna żyta. Jak w przypadku większości artykułów spożywczych – im krótszy skład, tym lepiej.

Długi okres trwałości pumpernikla stanowi dużą zaletę dla osób, które nie mają czasu na codzienne wizyty w piekarni. Posiadając pumpernikiel w spiżarce, nie trzeba już obawiać się niezbyt zdrowych, spożywczych pokus, które wydają się wyjątkowo atrakcyjne zwłaszcza wtedy, gdy kiszki marsza grają i chcemy coś szybko zjeść. Pod tym względem pumpernikiel jest idealny dla niecierpliwych smakoszy. Nieco inaczej sprawa wygląda, gdy chodzi o jego wypiekanie. Według tradycyjnych receptur powinno ono trwać nawet kilkanaście godzin. Bardziej współczesne przepisy skracają ten czas, dlatego w wolnej chwili warto przyjrzeć im się dokładniej. Samodzielnie zrobiony chleb pumpernikiel będzie podstawą jeszcze bardziej satysfakcjonującego dla kucharza posiłku.

Pumpernikiel, czyli ciemny, razowy chleb wypiekany jest na żytnim zakwasie przy użyciu grubo mielonej mąki żytniej. W jego składzie możemy spotkać się z dodatkiem melasy, miodu lub ekstraktu z jabłek. Właśnie te składniki odpowiadają za jego charakterystyczny, słodkawy smak. Długotrwałe pieczenie w stosunkowo niskiej temperaturze (około 120-150 stopni) pozwala na uzyskanie zwartego i wilgotnego produktu.

Mimo tych właściwości pumpernikiel jest dosyć kruchy. Jesteśmy pewni, że każdy, kto choć raz przygotowywał z niego kanapki, miał okazję przekonać się o tym. Z tego względu będzie świetnym uzupełnieniem warzywnych i warzywno-owocowych sałatek. Z powodzeniem zastąpi w nich, chociażby makaron albo ryż. Nie trzeba go nawet kroić – pumpernikiel wystarczy pokruszyć. W błyskawiczny sposób przygotujemy ulubione kombinacje, takie jak sałatka z rukolą, pomidorami, papryką, doprawiona oliwą z oliwek oraz ziołami prowansalskimi.

Nie da się jednak ukryć, że głównym i prawdopodobnie najbardziej wszechstronnym jego zastosowaniem są kanapki. Wyśmienicie smakują w najprostszym wariancie, czyli pumperniklu posmarowanym masłem. Z jednej strony jego intensywny smak nie potrzebuje zbyt wielu dodatków, a z drugiej wspaniale komponuje się w innymi wyrazistymi produktami. Prym wiodą pasty rybne. Pumpernikiel smakuje wybornie ze śledziami, które możemy przygotować w niebanalny sposób, np. w sosie curry. Do pieczywa pasują wędzone wędliny i sery pleśniowe, zwłaszcza te o mocniejszym aromacie. Koniecznie spróbujmy zestawienia z kozim serem. Przygotowując przyjęcie dla przyjaciół, zrobimy z pumpernikla apetyczne tartinki, które świetnie uzupełnią imprezowe menu.

Na tym zastosowanie żytniego chleba nie kończy się. Pumpernikiel pokrojony w kostkę będzie fantastycznym materiałem do zrobienia gorących, chrupiących grzanek. Pasują do sałatek i kremowych zup – pomidorowej, cukiniowej, brokułowej… Wybór składników zależy wyłącznie od nas. Kruchy pumpernikiel można nawet zmiksować. Pozwoli to na stworzenie niebanalnego ciasta na spód do warzywnej tarty albo farszu do mięs i pieczonych warzyw. Jego słodki, naturalny smak i aromat doskonale współgra z wytrawnymi dodatkami.